კირიონ I

განსაკუთრებულია კირიონ I-ის დამსახურება ქართველი ერისა
და ეკლესიის წინაშე.
თუ არა მისი დაუვიწყარი ღვაწლი, ქართველი ერის ერთი ნაწილი
არმენიზაციის ჭაობში გაქრებოდა ისევე, როგორც გაქრა და დავიწყებას მიეცა ალბანელი ერი, მის მიმართ განხორციელებული სომხური საეკლესიო პროზელიტიზმის შედეგად, რასაც კარგად აღწერს
მოვსეს კალანკატუაცი. ასეთივე ბედი ელოდა ჩვენი ერის მნიშვნელოვან ნაწილს, თუ არა კირიონ დიდი კათალიკოსის ღვაწლი, როცა მან
არმენიზაციის გზაზე შემდგარ ქართველებს გუგარქში აღუდგინა
ქართულენოვანი ლიტურგია, და უფრო მეტიც, მან დაიწყო პროცესი
სომხურ-ქართული ეკლესიების ურთიერთდაშორებისა, რამაც, როგორც ითქვა, ასიმილაციისაგან იხსნა ქართველი ერის ერთი ნაწილი.
მისმა თავდადებამ საოცარი შედეგი გამოიღო საქართველოს გარეთაც, კერძოდ კი, გამოაფხიზლა არმენიის ვრცელ ქვეყანაში მცხოვრები ქართველობა, ამის შედეგად მათ თავი დააღწიეს არმენიზაციის პროცესს, სრულად აღიდგინეს თავიანთი ქართულ-ეროვნული იდენტობა,
და VIII-X საუკუნეებში, დაუბრუნდნენ ქართული ეკლესიის წიაღს.
მიტროპოლიტ ანანიას ამ წიგნში გამოყენებულია უკვე გამოქვეყნებული მასალებიც მისივე სხვა ნაშრომებიდან.
წიგნი განკუთვნილია ისტორიით დაინტერესებულთათვის.